50-a DATREVENO DE LA HISPANA REVOLUCIO
Eduardo Vivancos
Prelego farita dum la SAT-kongreso okazinta en Sant Cugat del Valles (Barcelono) en Julio 1986.
La fonto
Estas interesa la fakto ke la 59-a kongreso de SAT okazas en Barcelono en 1986 koincide kun la 50-a datreveno de la Hispana Revolucio,
ĉar estas precize en tiu ĉi urbo kie la revoluciaj eventoj de 1936
donis al la laboristoj la plej grandan esperon de kompleta emancipiĝo.
Estis efektive en Barcelono kie troviĝis la kerno de la plej aŭdaca
revolucia movado de tiu epoko. Kiam, la 17-an de julio, generalo Franco
kaj aliaj generaloj, kun la kompliceco de la eklezia hierarkio, la
hispana plutokratio kaj kun materia helpo de faŝistaj alilandaj
registaroj, ribeliĝis kontraŭ la respublika reĝimo troviĝis kun la
neatendita (neatendita por ili) kontraŭstaro flanke de la popolo ĉefe
organizita en la laboristaj sindikatoj kaj liberecanaj organizaĵoj. La
aktiva lukto inter du kontraŭaj kaj nerepacigeblaj vivkonceptoj
komenciĝis.
Dum
la lastaj 50 jaroj miloj da libroj aperis pritraktante kaj analizante
tiujn eventojn. Multaj opinioj, ĉu favoraj, ĉu malfavoraj, estis
esprimitaj, kaj preskaŭ ĉiam temis pri subjektivaj opinioj. Tre ofte la
aŭtoroj interpretis tiujn eventojn laŭ tre personaj vidpunktoj kie
antaŭjuĝoj estis tre evidentaj. Multaj ne komprenis nek la signifon nek
la kaŭzojn de la popola reago. Por tiuj aŭtoroj temis pri civila milito,
sanga, terura, tragika, cetere kiel ĉiuj militoj, ĉu civilaj aŭ ne. Sed
la batalo de la hispana popolo estis pli ol milito, ĝi estis batalo por la plej profunda kaj originala socia transformiĝo de nia jarcento.
Nova socio ekkonstruiĝis, maljusta socio malaperis, kaj kelkaj
historiistoj komplete blindaj antaŭ la pozitivaj realigoj, ĝisnaŭze
insistis pri malordo kaj perforto, ĉu supoza, ĉu reala, tre ofte
troigita, sed ĉiamaniere ne pli bona aŭ pli malbona ol iu ajn perforta
agado okazinta kaj okazanta ĉie en la mondo, plej ofte sankciita de
registaroj, religiaj grupoj kaj senskrupulaj politikaj gvidantoj. Multaj
el tiuj historiistoj ne nur montris mankon da objektiveco en la
priskribo de tiuj gravaj eventoj, sed faris ĉion eblan por malnoble kaj
malice senkreditigi la pozitivajn realigojn de la revoluciuloj. En 1936
mi estis 15-jarulo; la eventoj de tiu epoko multe influis, kiel al
multaj tiutempaj gejunuloj, en mia posta disvolviĝo kaj sopiroj. Pasis
50 jaroj, sed mi sentas ankoraŭ la atmosferon de tiu epoko. Ja memori
estas vivi denove, kaj kiam mi, kiu loĝas nun eksterlande, revidas
barcelonajn stratojn Ramblas, Paralelo, Rondas, Placo de Katalunio kaj
aliaj, mi ne povas eviti revidi la memorindajn tagojn inter la l7-a kaj
23-a de julio, 1936. Entuziasmo kaj eŭforio vidiĝis en la vizaĝoj de la
popolo. Mi rimarkigu ke dum plena revolucia periodo, la stratoj de
Barcelono estis pli sekuraj por la loĝantaro ol la stratoj de multaj
usonaj kaj alilandaj urboj dum pacaj periodoj.
Antaŭ
daŭrigi la priskribon de la eventoj okazintaj dum tiuj tagoj necesas
serĉi la kaŭzojn kiuj gvidis al tia streĉa situacio, ĉar ĝi ne aperis
spontane aŭ estis kaŭzita, kiel kelkaj pretendas, pro ĵusaj laboristaj
strikoj. La aktivaj preparoj por la puĉo komenciĝis tuj post la balotoj
de la l6-a de februaro kiam la partioj de la Popola Fronto konkeris
la povon, kaj tre moderaj sociaj reformoj ekvidiĝis. Sed la ideo pri
diktatoreco jam ekzistis en la menso kaj en la celoj de la faŝistema
koalicio ekde 1931 kiam la respubliko estis proklamita. Tiu koalicio
konsistis el la tri grandaj fortoj kiuj dum jarcentoj estris kaj decidis
pri la vivo de ĉiuj hispanoj: la Armeo, la Eklezio kaj la Plutokratio.
Ili estis la heredantoj de la absolutismaj regantoj de la mezepoko kaj
ne povis toleri eĉ la plej malgrandan deviiĝon kiu povis, iom post iom,
nuligi iliajn privilegiojn, la privilegiojn de la potenculoj. Tiuj
fortoj kreskis kaj iĝis ĉiopovaj kiel rekta konsekvenco de la nomita kristana rekonkero de Hispanio en la XV jarcento. La rekonkero kreis fortan militistan kaston kiu kune kun la Eklezio ricevis la terojn rekonkeritaj al
la maŭroj. La maŭroj, kiuj sukcese kultivis vastajn spacojn da tero,
estis forpelitaj. Ni notu ke la maŭroj, same kiel la judoj, ankaŭ
forpelitaj, estis hispanoj de multaj generacioj. Alia konsekvenco de la rekonkero estis
ekstrema religia netoleremo kiu daŭris dum pluraj jarcentoj. La
kristanaj hidalgoj kontentiĝis kun la posedo de la tero sed ne kultivis
ĝin, transformante fekundajn grundojn en spacoj por la bredado de
taŭroj, tiel preparante la kondiĉojn al estonta malriĉeco de la
andaluziaj kampoj. De tiu situacio disvolviĝis du klasoj da personoj.
Kelkaj (tre malmultaj) bienposedantoj, riĉaj aristokratoj, kaj la granda
plimulto da senteraj, malsataj kamparanoj. Tio klarigas kaj pravigas la
ribeleman karakteron de tiuj kamparanoj. Poste, la disvolviĝo de
industrio dum la XIX jarcento kreis similan situacion inter la loĝantoj
de la urboj, kun la konsekvenca apero de la proletaro kaj samtempe de la
klaskonscio.
Jam antaŭ la mezo de tiu jarcento ekzistis en Hispanio "asociaciones obreras" (laboristaj asocioj)
kiuj okazigis strikojn por defendi siajn rajtojn. En 1869, post la
vizito de Giuseppe Fanelli, disĉiplo de Bakunin, kreiĝis la Hispana Sekcio de la Unua Internacio, kiu kun la tempo havis diversajn nomojn: Hispana Regiona Federacio, Pakto de Unio kaj Solidareco, Laborista Solidareco kaj, finfine en 1910 kreiĝis la Nacia Konfederacio de Laboro (CNT). En la jaro 1888 fondiĝis Ĝenerala Unuiĝo de Laboristoj (UGT)
kies ĉefa gvidanto estis la socialisto Pablo Iglesias. Tiuj asocioj,
kreitaj de laboristoj por defendi siajn rajtojn, estis sange
persekutitaj de senskrupulaj personoj tia kia generalo Weyler kiu,
sendita de la registaro al Barcelono por frakasi laboristan strikon,
fanfarone anoncis: "Mi ordonis fermi hospitalojn kaj karcerojn; nur la
tombejoj estos malfermitaj". Same agis, kelkajn jarojn poste, generaloj
Arlegui kaj Martínez Anido, kiuj kreis terorisman atmosferon en la
barcelonaj stratoj kontraŭ la aktivuloj de CNT. Notinda estas la fama
ribelo en 1892, en Jerez de la Frontera, en kiu partoprenis 4000
kamparanoj armitaj de bastonoj, okupante la urbon kaj postulante agraran
reformon.
Dumtempe,
katastrofaj militoj, perdo de koloniojn en 1898 (Kubo, Porto-Riko,
Filipinoj), kaj ekonomia ĥaoso kondukis al senkreditigo de la tiamaj
politikaj institucioj. En la sekvantaj jaroj, la konstanta malkontenteco
de la laboristoj, seniluziiĝo de parto de la burĝaro kaj de multaj
intelektuloj, partopreno de la reĝo en la komploto kiu ebligis la
diktaturon de Primo de Rivera en la jaro 1923, ĉio kontribuis al
situacio en kiu la monarkio iĝis tre malpopulara. Konsekvence, en aprilo
de 1931, okaze de lokaj balotadoj, respublikanaj kandidatoj triumfis
kaj Respubliko estis proklamata.
En la komenco, la Respubliko vekis
iom da espero, sed tiam neniel temis pri socia revolucio. La nova
registaro konsistis el liberalaj intelektuloj kun ideoj milde
reformemaj. Ni povas diri ke temis pri plibonigo kompare kun la
antaŭrespublika epoko, sed ne sufiĉa por fini kun la ekspluatado de la
laboristaro; mizeraj kondiĉoj daŭre persistis en la kamparo. Tamen, unu
el pozitivaj intencoj de la novaj registaranoj estis iom limigi la
influon de la Armeo kaj de la Eklezio. Laŭ la historiisto Gabriel
Jackson, en la jaro 1931 estis en la hispana armeo 800 generaloj,
ĉu aktivaj, ĉu en rezervo. Laŭ la bezonoj de la tiama armeo, oni
bezonis nur 80 generalojn. Entute estis 26 000 oficiroj. Laŭ la projekto
de la registaro la nova reformita armeo devus havi nur 7600 oficirojn.
La nenecesaj oficiroj devus esti emerititaj, kun plena salajro, eĉ kun
plialtigo se ili estus havinta la eblecon akiri pli altajn rangojn.
Interparenteze mi diru ke la registaranoj ne estis tiom malavaraj kun la
laboristoj, kiuj ricevis tre malaltajn salajrojn. La plejmulto el tiuj
oficiroj, ĉefe el la plej altaj rangoj, venis el aristokrataj familioj;
ilia menso estis la sama kiun havis iliaj antaŭloj, la hidalgoj de la
mezepoko. Iliaj privilegioj estis netuŝeblaj kaj la plej modera reformo
limigante ilian povon estis konsiderata kiel grava kaj nejusta atako al
iliaj tradiciaj rajtoj. Konsekvence, krom kelkaj honorindaj esceptoj, ili estis nature malamikoj de la Respubliko kaj de ĉia socia transformiĝo.
Simila situacio okazis rilate la Eklezion.
La episkopoj havis grandegan povon, ankaŭ kiel heredaĵo de la mezepoko,
kaj ĝi etendiĝis ĝis la plej malgrandaj vilaĝoj. Por akiri laboron aŭ
ricevi specialan favoron estis tre utila esti amiko de la pastro.
Samtempe, opozicio al tiu povo povis kosti al nekonformistoj perdon de
laboro, persekutoj aŭ ekzilo. En 1931 estis en Hispanio 20 000 monaĥoj,
60 000 monaĥinoj kaj pli ol 30 000 pastroj. Rilatoj inter Eklezio kaj
Ŝtato estis ankoraŭ bazita en la Konkordato de la jaro 1851, laŭ kiu la
katolika religio estis la sola oficiala en Hispanio. Geedziĝo devus esti
nepre sakramento, neniel civila ceremonio; la instruado, ĉu publika ĉu
privata, devis akordiĝi kun la eklezia doktrino. Tamen, en 1913,
registaro dekretis ke religia instruado ne plu estas deviga por infanoj
kies gepatroj havas alian religion, sed kiam Primo de Rivera iĝis
diktatoro en 1923, li restarigis la devigan religian instruadon, kaj
minacis eksigi instruistojn kiuj esprimis opiniojn ne akceptatajn de la
katolika religio.
La
respublika registaro volis ŝanĝi tiun situacion, kaj laŭ leĝo dekretita
la 6-an de majo, 1931, la instruado en publikaj lernejoj estos laika;
religia instruo okazos nur se la gepatroj tion deziras. Aliaj reformoj
temis pri separo de eklezio kaj ŝtato, leĝigo de eksedziĝo kaj
sekularigo de geedziĝoj. La reago al tiuj reformoj estis fulmrapida. La
sekvantan tagon, la 7-an de majo, kardinalo Pedro Segura, ĉefepiskopo de
Toledo, publikigis provokeman leteron kontraŭ la respublikaj reformoj.
Laŭ li tiuj reformoj estis grava atenco kontraŭ la rajtoj de la hispana popolo. La letero de la kardinalo estis vera militdeklaro al la Respubliko.
La alia forto de la kontraŭrespublika bloko estis la Plutokratio,
la posedantoj de la grandaj bienoj kaj industrioj, kiuj estis ĝenerale
multe pli reakciemaj al sociaj ŝanĝoj ol kapitalistoj en aliaj eŭropaj
landoj. Dum kelkaj homoj posedis grandegajn bienojn, nur parte
kulturitajn, 2 milionoj da kamparanoj ne posedis teron kaj dependis por
sin nutri de la bonvolemo de la dungantoj. En multaj vilaĝoj, ĉefe en
Andaluzio, Ekstremaduro kaj Kastilio, senteraj kamparanoj koncentriĝis
tre frumatene en centra loko, en kondiĉoj tre similaj al sklavomerkatoj,
kaj reprezentantoj de la bienposedantoj selektis, laŭ sia plaĉo, la
nombron da laboristoj bezonataj. Tiu sistemo estis ankoraŭ aplikata ĝis
julio 1936. Kompreneble, la laboristoj kiuj iam montriĝis ribelemaj aŭ
kiuj montris maldekstremajn tendencojn estis tre malofte selektitaj.
Evidentiĝis ke agrara reformo estis nepre necesa. En 1931 kelkaj paŝoj
estis faritaj en tiu direkto, sed tute ne temis pri revoluciaj ŝanĝoj de
la sistemo. Laŭ la programo adoptita, la registaro akirus terpecojn de
la grandaj posedantoj kiuj ne uzis ilin por terkulturo, estus dividitaj
en parceloj kaj atribuitaj al kamparanoj. Tiu programo estis, tamen, ne
sufiĉa kaj ĝia apliko estis tiom malrapida ke, je tiu ritmo, pluraj
jarcentoj estus necesaj por ĝia kompletigo. La tre moderaj paŝoj faritaj
rilate sociajn reformojn kolerigis la bienulojn kaj tute ne kontentigis
la laboristojn, kiuj estis daŭre ekspluatataj kaj persekutataj same
kiel antaŭ la ŝanĝo de reĝimo. Kiel dirite antaŭe, la homoj kiuj akiris
la politikan povon je la proklamo de la respubliko en 1931 estis ĉefe
burĝemaj intelektuloj, teoriuloj de liberalismo, milde reformemaj, sed
ili ne kapablis, ne povis aŭ ne kuraĝis alfronti serioze la koalicion de
la tradiciaj reakciuloj.
En
la jaro 1933, kiel rezulto de balotado, dekstraj politikaj partioj
reakiris la povon kaj konservis ĝin en periodo de du jaroj nomata la nigra jarduo.
Dum tiu periodo la registaro nuligis ĉiujn reformojn, eĉ se ili estis
tre moderaj, faritaj de la antaŭa registaro. 28 000 terkulturistoj estis
senigitaj de la tero proviziita al ili de la Respubliko. Kiam ili
plendis antaŭ la terposedantoj, tiuj lastaj respondis arogante: "Ĉu vi
malsatas? Manĝu respublikon" (raportite de deputito en la parlamento).
La laboristaj organizaĵoj estis speciale persekutitaj kaj multaj
sindikatanoj, ĉefe de la CNT, estis enkarcerigitaj. Kiam, la 7-an de
januaro de 1936, la parlamento estis dissolvita pro kelkaj financaj
skandaloj, novaj balotoj estis anoncitaj. Tuj kreiĝis du grandaj
politikaj grupiĝoj; la dekstrema reakcia koalicio kies celo estis
starigi faŝismon uzante leĝajn rimedojn, kiel faris Hitler en 1933 en
Germanio, kaj la Popola Fronto, kiu promesis reaktivigi la agraran
reformon kaj liberigi 30 000 politikajn malliberulojn. Notinda estis la
fakto ke la Eklezio aktive kampanjis kontraŭ la Popola Fronto. La
episkopo de Barcelono, Manuel Irurita, publike deklaris: "Estas grava
peko voĉdoni por la Popola Fronto. Voĉdono al konservativuloj estas
voĉdono al Kristo". Kaj el la predikejoj multaj pastroj minacis al
eterna damno tiujn kiuj ne faris ĉion eblan por certigi la venkon de la
dekstruloj. La anarkista movado, kvankam ne favora al parlamenta sistemo
kiel rimedo por emancipigi la laboristaron, decidis konsili al siaj
membroj apogon al maldekstraj partioj. Ja multaj el la enkarcerigitoj
estis membroj de la CNT. Estis tiu sinteno de la anarkistoj kiu certigis
la venkon de la Popola Fronto.
Siaflanke,
la reakcia koalicio ne akceptis bonkore la malvenkon, kaj tuj iniciatis
la ofensivon kontraŭ la respubliko. Laŭ deklaroj faritaj, dum posta
parlamenta kunsido, de la tiama registarestro, Portela Valladares, kiam
la rezulto de la balotado estis konita, li ricevis viziton de la estro
de dekstra politika partio CEDA, Gil Robles (je la 4-a matene) kaj iom
poste de generalo Franco proponante nuligon de la balotado kaj starigon
de diktatoreco kun la apogo de la armeo. Sed Portela rifuzis.
De
februaro ĝis julio la situacio pli kaj pli malboniĝis. Provokoj de
faŝistaj grupoj okazis ĉiutage. Antaŭvidante malvenko en la balotado,
jam antaŭ ol ĝi okazis, generalo Sanjurjo, kiu devis esti la estro de la
komploto, faris vojaĝon al Germanio kaj esploris detalojn pri sendo de
aviadiloj kaj aliaj armiloj por la okazonta konspiracio. Sed jam multe
antaŭe, la 31-an de marto de 1934, Antonio Goicoechea, monarkista
politikulo, kaj generalo Emilio Barrera renkontiĝis en Italio kun
Mussolini kaj mariskalo Balbo. La itala diktatoro pretis helpi al la
renverso de la respubliko, kun promeso de tuja disdonado de 20 000
fusiloj, 20 000 grenadoj, 200 mitraloj kaj konsiderinda sumo da mono.
Tio okazis pli ol du jaroj antaŭ la eksplodo de la milito. En Hispanio
mem, dum la tuta printempo, la konspirantoj moviĝis libere kaj okupis
influajn postenojn: Franco en la Kanariaj Insuloj, Goded en Balearoj,
Mola - la kunordiganto de la komploto- en Pamplono. Dumtempe, la
promesoj faritaj al la laboristaj organizaĵoj ege malrapide progresis,
kaj tre ofte la sindikatoj devis premi por atingi eĉ la plej malgrandajn
gajnojn; la agrara reformo restis sen kontentiga solvo. Ni povas resumi
la situacion konsiderante tri klare specifajn elementojn:
La reakciularo, kiu pli kaj pli adoptis faŝistajn metodojn, inkluzive la uzo de uniformoj kiel tiuj de la hitleraj grupoj.
La laboristaro, kiu en la sino de la du grandaj sindikatoj, CNT kaj UGT, iĝis senpaciencaj.
La respublika registaro, kiu tro hezitis eĉ kiam la danĝero de la komploto estis klare videbla.
Unu semajno antaŭ la puĉo jam estis elektro en la atmosfero. Ĉie oni aŭdis ke armea ribelo estis
tuj okazonta; faŝistaj provokoj kaj atencoj okazis ĉiutage, ĉefe en
Madrido, sed ankaŭ en aliaj urboj. La 12-an de julio grupo da
falangistoj sturmis kaj kaptis la radiodissendejon en Valencio kaj
elsendis provokan proklamon. En laboristaj sindikatoj aktivuloj deĵoris
konstante kaj la rilato inter sindikatoj kaj defendkomitatoj de diversaj
urboj estis tre efektiva; vespere, grupoj da laboristoj varme diskutis
en la ĉefaj urbaj bulvardoj pri la evidente tuj okazonta puĉo. La volo
rezisti al faŝistoj estis tre firma, sed la laboristoj ne havis
armilojn. La registaro, kiu havis la eblecon provizi ilin, obstine
deklaris ke ĝi bone kontrolis la situacion kaj ke nenia serioza danĝero
ekzistis. Kiam la 17-an de julio parto de la armeo, sub Franco, efektive
ribeliĝis en Maroko, la registaro ne plu povis nei ke io nenormala
okazis, kaj dissendis jenan komunikon: "La registaro asertas ke la
ribelmovado limiĝas al kelkaj lokoj de Maroko, kaj neniu, absolute
neniu, en la metropolo aliĝis al tiu absurda entrepreno". Kaj la
registaro mensogis ĉar ĝi jam sciis tre bone pri la konstantaj kontaktoj
kaj agadoj inter la armeo kaj faŝistaj grupoj. Komisionoj de CNT kaj
UGT urĝe petis armilojn al la registaro; sed la tiama registarestro,
Casares Quiroga, rifuzis, ĉar li bone sciis ke armita laboristaro
signifis socian revolucion, kaj li, fidela al siaj burĝaj principoj,
timis la revolucion eble pli ol li timis faŝismon.
La
18-an de julio CNT kaj UGT deklaris ĝeneralan strikon. Casares Quiroga
demisiis kaj lin anstataŭis modera respublikano Martínez Barrios kiu,
anstataŭ organizi la rezistadon, klopodis atingi kompromison kun la
ribelantoj, kontaktis telefone generalon Mola kaj eĉ proponis al li
postenon en la nova registaro. Dum tempo estis perdita la konspirantoj
konstatis la malfortecon de la registaro kaj prenis poziciojn por la
fina frapo. La hezitemo de la registaro estis fatala kaj ĝiaj
konsekvencoj, tragikaj. Inter la 17-a kaj 19-a de julio ankoraŭ estis
tempo armi la popolon kaj komplete fiaskigi la puĉon. Urboj strategie
lokitaj, kiel Sevilla (Sevilo), Zaragoza (Zaragozo) kaj Oviedo ne estus
falintaj en la manoj de la faŝistaj generaloj kaj la civila milito ne
estus okazinta. Sed armita popolo signifis socian revolucion, kaj la
registaro ne volis tion, tiel faciligante la taskon de la konspirantoj.
En
Barcelono estis pli ol 12 000 soldatoj en la kazernoj komanditaj de
faŝistaj oficiroj kiuj atendis ordonojn okupi la urbon. Sabate la 18-an,
kapitano López Varela, kontakthomo de Mola en Barcelono, ricevis
telegramon kun la jena teksto: "Morgaŭ vi ricevos kvin rismojn da
papero". Tiu frazo entenis la horon en kiu la soldatoj devis forlasi la
kazernojn por okupi la lokojn fiksitajn de la stabo. Efektive, je la 5-a
matene, preskaŭ simultane la pordoj de la barcelonaj kazernoj
malfermiĝis kaj la soldatoj, sub la gvido de faŝistaj oficiroj, helpitaj
de civiluloj, membroj de Falange, ekiris kun la celo okupi registarajn
oficejojn kaj la ĉefajn urbajn vojkruciĝojn. Ili kalkulis pri simpla
promenado ĉar malmultaj, tre malmultaj, oficiroj opoziciis ilin, dum
aliaj, ankoraŭ ne deciditaj restis neŭtralaj atendante la rezultojn. Sed
anstataŭ facila promenado, la ribelantoj troviĝis antaŭ granda
surprizo. Nur kelkajn minutojn post la eliro de la konspirantoj, sirenoj
de diversaj fabrikoj stridante sonis alvokante la laboristojn al la
defendo; tuj, grupoj da homoj koncentriĝis en diversaj punktoj por halti
la vojon al faŝismo, kaj barikadoj estis konstruitaj en ĉefaj
vojkruciĝoj por malhelpi la antaŭiradon de la armeo. La ribelantoj
atingis la centron de la urbo -Placo de Katalunio- kaj okupis kelkajn
konstruaĵojn, sed neniam povis atingi la registarajn oficejojn nek kapti
la radiostaciojn bone defenditajn de la laboristoj. Tiam la faŝistoj
uzis la artilerion; ili estis certaj ke, kiel okazis en oktobro de 1934,
je la unuaj pafoj la popolamaso fuĝus senorde. Sed la laboristoj ne nur
ne fuĝis, sed atakis la kanonojn pere de kamionoj rapide direktitaj
kontraŭ ili; estis la armeaj profesiaj oficiroj kiuj fuĝis, dum multaj
soldatoj tute konfuzitaj kapitulaciis forlasante kanonojn, fusilojn kaj
mitralojn. Jam pli bone armitaj la laboristoj iniciatis kontraŭatakon
kaj unu post alia falis la rezistlokoj de la konspirantoj. Je la 5-a
posttagmeze, generalo Goded, estro de la ribelo en Barcelono,
kapitulaciis antaŭ la atakoj de tiuj kiuj, laŭ li, estis la kanajlaro,
simplaj laboristoj kiujn li tiom malestimis. Je la unua posttagmeze de
la 20-a de julio la fortikaĵo "Atarazanas" estis sturmita. Tio estis la
lasta rezistkerno de la faŝistoj. Sed kiom da viktimoj! Antaŭ la muroj
de Atarazanas falis unu el la plej valoraj kaj energiaj membroj de la
laborista kaj anarkista movado, Francisko Ascaso. Post 33 horoj da
konstanta batalo Barcelono estis komplete liberigita. Sur la barikadoj
kaj multaj publikaj konstruaĵoj flirtis la ruĝnigra flago de la
anarkistoj; eĉ la policanoj kiuj restis fidelaj al la Respubliko demetis
la jakon, salutis perpugne kaj kriis revoluciajn sloganojn; tio ŝajnas
nekredeble ĉar tiuj samaj policanoj, nur kelkajn tagojn antaŭe, obeante
ordonojn de la registaro, arestis kaj persekutis strikantajn
laboristojn. Sed nun la atmosfero estis nepriskribebla. Eŭforio kaj
kontenteco brilis en la okuloj de miloj da homoj. Estis la senco ke nova
periodo komenciĝis. La kataluna registaro, kiu siamaniere ankaŭ
opoziciis la ribelantojn -kvankam du tagojn antaŭe obstine rifuzis doni
armilojn al laboristoj- estis nur simbola organismo, ĉar la veraj
organizantoj de la aktiva rezistado kaj de la venko en Barcelono estis
la laboristoj en la sino de siaj sindikatoj; ĉiuj decidoj, ĉiuj
iniciativoj venis de la revoluciaj komitatoj kies ĉefaj gvidantoj estis
Durruti, Oliver, Santillán kaj aliaj sindikatistoj. Fakte
anarkosindikatistoj kontrolis la tutan urbon, kaj la vojo al socia
revolucio estis larĝe malfermata, almenaŭ en Barcelono.
Tuj
post la malvenko de la konspirantoj, la laboristaj organizaĵoj
organizis ĉiujn aspektojn de la vivo. La ŝtato praktike ne ekzistis; la
registaro havis nur simbolan povon. En tiu preciza momento ne estis
forto kiu povus halti en Katalunio la starigon de Liberecana Komunismo kaj
la aplikon de la principoj ellaboritaj dum la kongreso de CNT en
Zaragoza en majo 1936. Haste organizita plena kunsido de liberecanaj
organizaĵoj okazinta en Barcelono vespere la 20-an de julio ekzamenis
kaj diskutis la revolucian situacion kaj pritraktis la eblajn tujajn
paŝojn. Du tendencoj aperis: ĉu celi la tuton ("ir a por el todo"),
ĉu kunlabore kun burĝaj kontraŭfaŝistaj politikaj partioj koncentri
ĉiujn fortojn ĝis komplete venki la ribelan armeon, kaj nur poste
starigi la revolucian programon. Decido pri kunlaborado estis adoptita
konsiderante ke la faŝistoj kontrolis preskaŭ duonon de la lando, ke ili
posedis profesian armeon kaj ke en aliaj regionoj kie la armeo estis
venkita la influo de la liberecana movado ne estis tiom granda kiom en
Katalunio. Politika kunlaborado estis konsiderata necesa, sed ankaŭ ĝi
estis la unua paŝo kiu bremsis la revolucian spiriton. Ĉiamaniere la
sinteno de la anarko-sindikatistoj kaj de maldekstremaj socialistoj
estis ke milito kaj revolucio estis nesepareblaj, dum aliaj politikaj
grupiĝoj, uzante nebulajn argumentojn, insistis ke nur la milito gravis
kaj ke nur poste la popolo decidos ĉu ĝi deziras revolucion, kvankam
estis evidente ke tiuj politikuloj faris ĉion eblan por nuligi la jam
akiritajn revoluciajn realigojn kaj ke ili estis decidintaj ke vera
revolucio neniam okazos.
Sed,
aparte de tiuj konsideroj, danke al iniciativo de urbaj laboristoj kaj
de kamparanoj, kreiĝis industriaj kaj agraraj kolektivigoj. En
Barcelono, tute speciale, estis tre sukcesaj socialigoj de pluraj
industrioj: metalurgistoj, lignaĵistoj, bakistoj, ktp. Tiuj kolektivigoj tre bone sukcesis kaj estis la plej pozitivaj aspektoj de la Hispana Revolucio,
aspektoj kiuj estis intence ignorataj de la plej multo da verkistoj
kiuj traktis pri la eventoj de la jaroj 1936-39. En Aragonio 75 procento
de la tero estis kolektivigita. Pli ol 3 000 kolektivigoj ekzistis en
la tuta lando, donante laboron al 8 milionoj da homoj. La agrara
produkto plialtiĝis je 46 procento, kaj sub la iniciativo de la
laboristoj kreiĝis Instituto pri Agraraj Esploroj kun la
partopreno de diverslandaj agronomaj inĝenieroj. Aliaj pozitivaj
aspektoj menciindaj rilatas pedagogion. Kolektivigoj, sindikatoj,
laboristaj organizaĵoj kaj kulturaj ateneoj kreis lernejojn bazitajn en
la principoj de fama pedagogo Francisco Ferrer, fondinto de la Moderna
Lernejo, mortigita en 1909 sub la instigo de la eklezia hierarkio, kiu
ne pardonis al li liajn raciajn instrumetodojn. En pluraj urboj de
respublika Hispanio kreiĝis "Institutos Obreros", liceoj por
laboristoj, kiuj ebligis al ili akiri pli altan studnivelon, ĝis tiam
nur haveblan al tiuj kiuj havis monon. En la batalfronto mem, Kulturaj
Milicianoj instruis legi kaj skribi al analfabetoj, ĉefe personoj el
kampara deveno kiuj ne havis okazon ĉeesti lernejon kiam ili estis
infanoj. Tiu pozitiva laboro en la kamparaj kaj industriaj kolektivigoj
kaj en la kampo de la kulturo montris ĝis kioma grado la tiama laborista
movado estis kapabla transformi arkaikan socion en pli moderna kaj
progresiva. La revolucia eksperimento de 1936 ne fiaskis; ĝi estis
perforte detruita de faŝistemaj armeoj kaj de internacia reakciularo,
kaj ankaŭ sabotita de senskrupulaj politikuloj el ĉiuj tendencoj. Sed,
eĉ perforte detruita kaj malnoble kalumniata de ĝiaj malamikoj, ĝi
restas kaj restos kiel ekzemplo kaj pruvo ke progresiva kaj justa socio
povas ekzisti sen interveno de ŝtato kaj de kapitalismo.
Antaŭ la fino de tiu ĉi parolado mi deziras mencii pri Esperanta vivo en Hispanio dum la Revolucio. En la tiel nomita "nacionalisma" flanko,
la esperanto-movado praktike ĉesis ekzisti ĉar esperantistoj estis
suspektataj je maldekstremaj ideoj. En Kordobo, okupita de la faŝistoj
ekde la komenco de la ribelo, la falangistoj mortpafis la membrojn de la
Esperanto-Grupo. (Raportita en la libro "La Danĝera Lingvo - Esperanto
en la uragano de persekutoj" de Ulrich Lins; paĝo 20, kaj en "Esperanto
en perspektivo" de Ivo Lapenna). La tuta movado estis suspektata,
almenaŭ ĝis la jaro 1947, kiam laŭleĝe fondiĝis HEF.
Sed ankoraŭ en 1949, Universitato de Laguna malpermesis
Esperanto-kurson, ligante al la lingvo nebulajn ideojn pri politika
maldekstrismo. Pro similaj kaŭzoj, en la jaro 1946, en Tarrasa, oni
rifuzis permeson por publika kurso. (Vidu la revuon "Esperanto",
februaro 1968; paĝo 15).
En
la respublika flanko, Esperanto movado floris kaj la lingvo estis uzata
por informado internacia. Unu el la kaŭzoj de la entuziasmo por
Esperanto estis la revolucio mem. La hispana junularo, kaj ne nur la
junularo, ĉefe en liberecanaj medioj, estis konvinkita ke ni troviĝis ĉe
la sojlo de nova mondo, pli justa, pli racia, pli humana, kaj ke en tiu
mondo Esperanto havis logikan kaj preferindan lokon. Okazis multaj
kursoj, ne nur en urboj kaj vilaĝoj sed ankaŭ en la tranĉeoj; kelkaj
alilandaj voluntuloj kiuj venis al Hispanio por partopreni la
kontraŭfaŝistan batalon estis esperantistoj, kaj en multaj batalionoj
ekzistis Esperanto-Rondoj. Mi menciu la Esperanto-parolantan grupeton de
la 3-a bataliono de la 121 brigado, 26-a divizio (eksa kolono Durruti),
al kiu mi apartenis dum la lasta jaro de la milito. Tiu grupeto
konsistis el ĉirkaŭ 6 samideanoj inter kiuj troviĝis la batalionestro,
Ginés Martínez, elstara esperantisto kaj membro de SAT. Ni ĉiam
interrilatis esperantlingve.
Kiam
mi menciis pri la faŝistemo de la profesiaj armeaj oficiroj, mi diris
ke estis kelkaj tre honorindaj esceptoj. Unu el la plej konitaj estis
kolonelo Julio Mangada,
lojala respublikano, elstara poeto kaj prezidanto de HEF. Mangada, kiu
ekde la 19-a de julio aktive partoprenis en la defendo de Madrido,
mortis ekzilita en Meksikio en la jaro 1946. Ĝis la fino de sia vivo li
restis fidela esperantisto kaj kontraŭfaŝisto, kunlaboris kun aliaj
ekzilitoj kaj publikigis artikolojn en la organo de CNT en Meksikio, "Solidaridad Obrera".
Inter
1936 kaj 1939, multaj publikaĵoj aperis en la internacia lingvo. Inter
la plej konataj laboristaj Esperanto-gazetoj mi menciu: "Popola Fronto", en Valencio; "Proleta Voĉo" en Barcelono, kaj "Informa Bulteno de CNT-FAI", ankaŭ en Barcelono, kun la kunlaborado de membroj de ILES (Ibera Ligo de Esperantistoj Senŝtataj).
Estas notinda la fakto ke laboristaj kolektivigoj, kiel ekzemple la
lakto-industrio, uzis Esperanton por anonci siajn produktojn.
Esperanto
kaj Hispana Revolucio, du ŝajne malsamaj aferoj, sed kiuj por multaj
junuloj de la jaro 1936 havis tre proksimajn rilatojn, ĉar ambaŭ celis
la atingon de pli racia kaj humana socio.
NOTO:
Eduardo Vivancos, longjara aktivulo de la proleta liberecana movado,
estis redaktisto de "Senŝtatano", informilo de la "Junul-Anarkista
Internacio" dum la 40-aj jaroj.
The 50th Anniversary of the Spanish Civil War
Lecture given at the World Anti-national Association (SAT) congress held in Sant Cuget del Valles in Barcelona in July 1986.
It is an interesting fact that the 59 congress of SAT is taking place in Barcelona in 1986 coinciding with the 50th anniversary of the Spanish revolution,
because it is precisely in this city that the revolutionary events of
1936 gave the workers the greatest hopes of complete emancipation. It
was in Barcelona where the seed of the most audacious revolutionary
movement of those times was found. When on the 17th of July when General
Franco with other military officers and the ecclesiastical hierarchy
and the Spanish plutocrats with support from foreign Fascist governments
launched a rebellion against the republican government found themselves
on the unexpected (unexpected for them) side against the majority of
the people who were mainly organised in labour unions and democratic
associations. The active struggle between two opposing and
irreconcilable conceptions of life had begun.
Over
the last 50 years thousands of books about those days have been written
tracing and analysing these events, representing every opinion, some
favourable others not were expressed, and were almost always subject to
subjective opinions. Very often it is obvious that many authors
interpreted these events according to their own views and
preconceptions. Many do not understand either the significance nor the
causes of the popular reaction. For these authors the features of civil
war, blood, terror, tragedy, are the same as in all wars civil or not.
But the battle of the Spanish people was more than just a war, it was a fight for the most profound and original social transformation of our century. A new society had just started to be constructed, the unjust society was disappearing, and some historians completely blind
to the positive achievements, insisted on disgust and disorder, whether
supposed or real, very often exaggerated, but in no way better or worse
than any violent activity that took place or was taking place all over
the world, most often sanctioned by governments, religious orders and unscrupulous political
leaders. Many of these historians not only have demonstrated a lack of
objectivity in their descriptions of these important events, but did
everything possible to ignobly and maliciously discredit the positive achievements of the revolutionaries.
In 1936 I was fifteen years old; the events of that time influenced me
greatly, like many other young people at the time, in my future
developments and longings. 50 years have passed, but I still feel the
atmosphere of that epoch. Truly remembering is to live again, and even
though I now live abroad when I see again the streets of Barcelona, the
Ramblas, the Parallel, Ronda, Placa Catalunya and others, I cannot avoid
seeing those memorable days again, between the 17th and 23rd of July,
1936. Enthusiasm and euphoria was seen on the faces of the people. I
noticed that during the revolutionary period the streets were safer for
the inhabitants than the streets of cities in the US and other countries
during peace time.
Before
I continue describing the events that happened during those days it is
necessary to sketch out the causes which led to that stressful
situation. Because it did not happen spontaneously or without cause, as
some claim, due to recent labour strikes. The preparations for the
putsch began almost immediately after the ballots on the 16th of
February when the political parties of the Popular Front formed a
government and very moderate social reforms began to be seen. But the
concept of a dictatorship already existed in the minds and goals of the
Fascist coalition that had been established in 1931when the Republic was
proclaimed. That coalition was built out of three major forces, that
throughout the century have utilised and controlled the life of every
Spanish person: the Army, the Ecclesiastic authorities and the
Plutocracy. They were the inheritors of the absolutist regime of the
Middle ages, and could not tolerate even the slightest challenge which
could potentially, little by little nullify their privileges, the
privilege of the ruling powers. These forces grew and became omnipotent
as a direct consequence of the so-called Christian Reconquest of Spain in the 15th Century. The Reconquest
created a military caste that along with the Church divided up the
lands taken from the Moors. The Moors who had cultivated vast tracts of
land were expelled. We should note that the Moors just like the Jews who
were also expelled were Spanish and had roots in Spain dating back many
generations. Another consequence of the Reconquest was great religious
intolerance which has continued for several centuries. The Christian
nobility were contented with the possession of the land, but would not
cultivate it. Instead preferring to transform fertile fields into
grazing for bulls, in the process preparing the conditions for the
poverty of the Andalusian fields. From this situation developed two
classes of people. A few (the extreme minority) landowners, rich
aristocrats, and the vast majority made up of the landless, hungry
peasants. That explains and justifies the rebellious spirit of those
peasants. Later the development of industry in the 19th Century created a
similar situation between the inhabitants of the city which was
responsible for the appearance of the proletariat and at the same time
consciousnesses of class.
Even before the middle of the 19th century there already existed "asociaciones obreras"
(workers associations) that organised strikes to defend their rights.
In 1869, after the visit of Giuseppe Fannelli a follower of Bakunin the Spanish section of the First International was founded, this movement would continue under several different names due to the situation
at the time, the Spanish Regional Federation, Pact of Unity and Solidarity, Workers Solidarity and finally by 1910 the National Confederation of Labour (CNT) was founded. Also in 1888 the General Union of Workers (UGT)
was founded by the Socialist party leader Pablo Iglesias. These
associations, created by workers to defend their rights, were soon
persecuted bloodily by unscrupulous characters, and General Weyler, sent
by the Barcelona government to crush a labour strike boasted "I have
ordered the hospitals and prisons closed; only the cemeteries shall be
open!" . Similar acts occurred a few years later under Generals Arelgui
and Martinez Anido, they created an atmosphere of terror in the
Barcelonan streets targeting the activists of the CNT. Worth mentioning
is the famous rebellion of 1892 in the city of Jerez del Frontera, where
4,000 peasants armed with clubs occupied the city and demanded agrarian
reform.
Also
during these years the disastrous wars, the loss of the colonies (Cuba,
Peurto Rico, the Phillippines), and economic chaos broke the
creditability of the established political institutions. In the
following years the constant discontent amongst the workers, the
disappointment of a fraction of the bourgeoisie and many intellectuals,
the participation of the King in the conspiracy that allowed the
formation of the dictatorship of Primo de Rivera in 1923, everything
contributed to the collapse in the popularity of the Monarchy. As a
consequence, in the elections of April 1931 Republican candidates
triumphed, and a Republic was quickly proclaimed.
In the beginning the Republic
aroused a little hope, but there was no question of a social
revolution. The new government was made up of liberals whose idea were
strictly about mild reform. We can concede that this represented an
improvement when compared to the pre-republican period, but not nearly
enough to end the exploitation of the bosses; miserable conditions
continued to persist in the fields. Although one of the positive
intentions of the new government was to limit the influence of the army
and Church. According to the historian Gabriel Jackson, in the year 1931
the Spanish army had 800 Generals, both in active service and in the
reserves. According to the needs of the army, they could make do with
as few as 80 Generals. In total there were 26,000 officers. The new
government proposed a new reformed army which would have just 7,600
officers. The unnecessary officers would have to be retired with full
salaries, even with an increase if they had achieved high rank. Briefly I
should mention that the government was not so generous with the workers
who had to make do with small salaries. The majority of these officers,
especially the ones of high rank came from aristocratic families; their
thoughts were the same as those of their ancestors, the Hidalgos of the
Middle Ages. Their privileges were untouchable and the most moderate of
reforms that could potentially limit their power was considered a
serious and unjust attack on their traditional rights.
Consequently, with a few honourable exceptions, they were natural
enemies of the Republic and every kind of societal transformation.
It was a similar relationship in regards to the Church.
The Bishops had a lot of power, also inherited from the Middle ages,
and its reach extended to the remotest and smallest villages. To get a
job or a special favour it was very useful to be a friend of the priest.
On the other hand opposition to this power could cost the nonconformist
his job, face persecution or even force him into exile. In 1931 there
were 20,000 monks in Spain, and 60,000 nuns and more than 30,000
priests. Relationships between Church and State were still based on the
Concordance of 1851, according to this agreement Catholicism was the
only official religion of Spain. Marriage must be absolutely a religious
ceremony, with no civil marriage permitted. And schools whether public
or private must be in agreement with Church doctrine. However in 1913
the government decreed that religious (Catholic) instruction was no
longer to be enforced on the children of parents who belonged to other
religions, but Primo de Rivera reversed this concession when he became
dictator in 1923. And suppressed teachings that were unacceptable to
Catholic doctrine.
The
Republican government wanted to change this situation, and by legal
decree on the 6th of May 1931 declared public school teaching would be
secular, with religious teaching only given if parents specifically
requested it. There were some further reforms to advance the separation
of Church and State, such as legislation allowing divorce, and secular
marriages. The reaction to these reforms was lightning fast. The
following day 7th of May, Cardinal Pedro Segura the Archbishop of Toledo
published a provocative letter against the republican reforms.
According to him these reforms were a vicious attack on the rights of Spanish people. The Cardinal's letter was in reality a declaration of war on the Republic.
The other major force in the anti-republican block was the Plutocracy, the
possessors of the massive estates and industries. They were generally
more reactionary and hostile to social change than the capitalists in
other countries. While a few owned most of the largest farms there were
over 2 million landless peasants whom depended for their survival on the
good will of the employers. In many villages, especially in Andalusia,
Extremadura and Castile, many landless peasants gathered in one place,
in a manner very close to the old slave markets and would present
themselves to the landowners for purchasing, who would hire as many or
as few workers as he pleased. This system was still in existence until
July 1936. Understandably the labourers who showed their rebellious
spirits or left-wing sympathies were rarely chosen. It was evident that
agrarian reform was absolutely necessary. In 1931 a few steps were made
in that direction, but still there was no attempt to suggest
revolutionary changes in the system. According to the adopted program
the government would buy plots of land from the big landowners if they
were not using them for cultivation, these would then be divided up into
plots and given to peasants. That program however was not enough and
its application was so slow that under this scheme it would take several
centuries to complete. These very mild steps toward social reform
angered the landowners and failed to satisfy the workers, who continued
to be exploited and persecuted in the same manner as before the change
of regime. As I said previously, the people who had achieved political
power and established a Republic in 1931 were mainly bourgeois
intellectuals, liberals theorists, mild reformers, but they were not
capable or brave enough to seriously challenge the coalition of
traditional reaction.
In the 1933 elections right wing parties returned to power and began a two year long period that became known as the Black Years.
During this period the government nullified every reform, regardless of
how limited that was passed by the previous government. 28,000 farmers
were evicted from the land given to them by the Republic. When they
appealed to the landowners the latter arrogantly replied "Are you
hungry? Than eat the Republic!" (reported by a parliamentary deputy).
The labour unions were also targeted, with many Union activists
especially members of the CNT imprisoned. On the 7th of January 1936 the
government was forced to dissolve after multiple financial scandals,
and new elections were called. This immediately spurred on two vast
political coalitions, on one side was the reactionary coalition which
wished to establish Fascism by legal methods, like Hitler did in Germany
in 1933, and the Popular Front, which promised to restart the land
reforms and free 30,000 prisoners. We should note that the Church
actively campaigned against the Popular Front. The Bishop of Barcelona,
Manuel Irurita publicly declared: "It is a great sin to vote for the
Popular Front. Voting for the conservatives is a vote for Christ". And
from many pulpits the priests threatened eternal damnation to anyone who
would not do everything in their power to ensure a victory for the
right wing candidates. The Anarchist movement, although sceptical with
the parliamentary system as a way to emancipate the working class advise
its members to support the left wing parties. Indeed the majority of
the imprisoned where members of the CNT. It was this attitude of the
Anarchists that guaranteed the victory of the Popular Front.
On
the other hand the coalition of reaction refused to accept their
defeat, and immediately incited offenses against the Republic. According
to statements made during a subsequent parliamentary session by the
then head of government, Portela Valladares, when the result of the
election was known, he received a visit from the head of right-wing
political party CEDA, Gil Robles (at 4 am) and a little later by general
Franco proposing cancellation of the voting and establishment of a
dictatorship with the support of the army. But Portela refused.
From
February until July the situation continued to worsen. Fascist groups
caused provocations daily. Having foreseen the electoral defeat before
it happened General Sanjurjo who was the main mover of the plotted coup,
travelled to Germany and appealed for airplanes and other military aide
for the conspiracy being organised. But even before that journey the
monarchist politician Antonio Goicoecha and General Barrea had met with
Mussolini and Marshal Balbo as early as March 1934. The Italian dictator
was ready to help overthrow the Republic and promised to provide
immediately help including 20,000 rifles, 20,000 grenades 200 machine
guns and a considerable sum of money. This was agreement was made two
years before the explosion of the war. In Spain itself, during the whole
of Spring the conspirators moved about freely and many occupied
important positions: Franco in the Canary Islands, Goded in the
Balearics, Mola - the coordinator of the plot- in Pamplona. During this
time the promises made to the workers organisations made slow progress.
And often the Unions had to push for even the slightest gains; the land
reform question remained without a satisfactory answer. We can summarise
the situation by considering three clearly specific elements.
- The
forces of reaction, which adopted more and more explicitly Fascist
methods, including the use of uniforms similar to those of Hitler's
forces.
- The working class, which organised within the two great Union federations, CNT and UGT, were losing patience.
- The Republican government, which was far too hesitant, even when the danger of the conspiracy was clearly visible.
One week before the putsch the atmosphere was already electric. Everywhere one heard that the Army Rebellion
was just about to break out. Fascist provocations and attacks happened
every day, especially in Madrid, but also in other cities. On the 12th
of July a group of Falangists stormed and captured the radio station in
Valencia and broadcast a threatening proclamation. Meanwhile activists
in the unions were in constant alert, and relations between the unions
and defence groups in many different cities grew more effective. In the
evenings groups of workers gathered along the central boulevards of the
major cities and discussed hotly the news of the evidently near Fascist
putsch. The desire to resist fascism was very strong, but the workers
lacked weapons. The government which could have provided arms stubbornly
refused, insisting that it had the situation well in hand and that no
serious danger existed. When most of the army stationed in Morocco under
Franco effectively rebelled the government could no longer pretend that
nothing abnormal was happening and sent out the following
communication: "The Government is certain that the rebel movement is
limited to a few areas of Morocco and that no one, absolutely no one in
the Metropole is part of this absurd enterprise". The government lied,
because it already knew about the constant contacts and activities
between the army and fascist groups. Commissions from both the CNT and
UGT urgently requested arms from the government, but the Prime Minister
Casares Quiroga refused, because he know that an armed working class
would mean social revolution, and he, loyal to his bourgeois principles
feared the possibility of social revolution more than he feared a
fascism.
On
the 18th of July the CNT and UGT declared a general strike. Casas
Quiroga was dismissed, replacing him was moderate republican Martínez
Barrios, who instead of organising resistance he tried to compromise
with the rebels, and even contacted General Mola by telephone and
offered him a position in the government. During this lost time the
conspirators exposed the weakness of the government and made
preparations for the final strike. The hesitance of
the government was fatal and its consequences were tragic. Between the
17th and 19th of July there was still time to arm the people and completely frustrate the fascist putsch. Strategic cities like Seville, Zaragoza and
Oviedo would not have falling into the hands of the fascists and the
Spanish Civil War wouldn't have started. But an armed population meant
social revolution, and the government did not want this, this fact made
the work of the conspirators much easier.
In Barcelona there were more than 12,000 soldiers in
the barracks under the command of fascist officers who were waiting for
the order to occupy the city. On Saturday the 18th, Captain López
Varela the contact man for Mola in Barcelona, received a telegram with
the following message "Tomorrow you will receive five reams of paper".
This sentence signalled the hour that the soldiers were to leave the
barracks to occupy the places chosen by the staff. In effect at 5 in the
morning the doors of the barracks opened almost simultaneously and the
soldiers under the orders of fascist officers and supported by civilian
members of the Falange set out to occupy government offices and the main
crossroads of the city. They expected a simple march because few, very
few officers opposed them and others who were undecided chose to wait
and accept the result. But instead of an easy march the rebels found a
great surprise before them. A few minutes after the conspirators had
begun leaving the barracks the sirens on the factories sounded, the
sirens summoned the workers to the defence; immediately groups of people
gathered at several points to resist the fascists, barricades were
constructed on the main crossroads to hinder the advance of the army.
The rebels reached the centre of the city -Placa de Catalunya- and
occupied some buildings, but they could not capture the government
offices nor the capture the radio stations, both defended well by
workers. Then the Fascists used artillery, they were certain that like
what happened in 1934 the population would flee in disorder at the first
shots. But the workers not only didn't flee but attacked the cannons
with trucks. It was the professional officers who fled, while the
confused soldiers surrendered, leaving behind cannons, rifles and
machine guns. Now better armed the workers began counter attacking and
one by one the strongholds of the conspiracy fell. By five in the
afternoon General Goded, leader of the rebellion in Barcelona
surrendered before the attacks of those who according to him were the Rabble, simple
workers who he despised. By One o'clock in the afternoon of the 20th of
July the fortress "Atarazanas" was stormed. That was the last fascist
holdout. But so many victims! Francisko Ascaso one of the most valuable
and energetic members of the Anarchist and labour movements fell before
its walls. After 33 hours of constant fighting Barcelona was completely
liberated. The barricades and many public barricades flew the red and
black flag of the anarchists; even the police who remained loyal to the
Republic took of their jackets, saluted with their fists and shouted
revolutionary slogans; this was completely unbelievable as it was those
same police officers who just days before had been obediently carrying
out the orders of the government, and had been arresting and persecuting
striking workers. But now the atmosphere was indescribable. Euphoria
and contentment shined in the eyes of thousands of people. There was a
sense that a new period had begun. The government of Catalunya which in
its own way opposed the rebellion - though two days before had
obstinately refused to give guns to the workers- was only a symbolic
organism, because the real organisations of active resistance and the
victory in Barcelona was the workers in the unions; all decisions, all
initiatives came from the revolutionary committees whose leading figures
were Durruti, Oliver, Santillan and other syndicalists. In fact the
anarchosyndicalists controlled the whole city and the way to social
revolution was opened wide, at least in Barcelona.
Immediately
after the defeat of the conspiracy the workers organisations began
re-organising all aspects of life. The state practically didn't exist,
it only possessed symbolic power. In that exact moment there was no
power in Catalunya that could halt the establishment of Libertarian Communism
and the application of the program passed in the CNT congress at
Zaragoza in May 1936. A hastily organised meeting of Libertarian
organisations met in the evening of the 20th to discuss and analyse the
situation and sketched the possible immediate steps. Two tendencies
emerged, either to aim for the whole (go for everything) or to cooperate
with the bourgeois anti-fascist parties and concentre all forces until
the fascist rebellion was completely defeated and only later begin the
implementation of the revolutionary program. The decision to co-operate
was adopted on account of the fascists controlling nearly half of the
country, they had a professional army, and that in other areas where the
army had been defeated the Libertarian movement wasn't as strong as it
was in Catalunya. Political collaboration was considered necessary, but
it was also the first brake put on the revolutionary spirit. Anyway the
views of the anarchosyndicalists and the left wing socialists was that
the war and the revolution were inseparable, meanwhile other political
groups used nebulous arguments to insisted that only the war mattered,
and that later the population could decide if it wanted a revolution.
However it was evident that these politicians did everything possible to
nullify the current revolutionary reality, and that they were dedicated
to making sure that no real revolution would ever happen.
But
thanks to the initiative of the urban workers and peasantry, industrial
and agricultural collectives were established. In Barcelona especially,
many industries were successfully socialised, metallurgists,
carpenters, bakeries etc. These Collectives were a great success and were the most positive aspects of the Spanish Revolution.
Aspects that were mostly ignored by the majority of authors who wrote
about the events of the years 1936-39. In Aragon 75% of the land was
collectivised. More than 3,000 collectives were established throughout
the country, giving work to over 8 million people. Agricultural
production increased by 46% and due to the initiative of the workers the
Institute for Agricultural Exploration was founded with the
collaboration of many agronomic engineers from many countries. Another
aspect worth mentioning relates to pedagogy. Collectives, unions,
workers associations and cultural athenaeums created a education system
based in the principles of the famous pedagogue Francisco Ferrer, the
founder of the Modern School who was killed in 1909 by the instigation
of the church hierarchy, who could not tolerate his rational teaching
methods. In many cities in Republican Spain "Workers Institutes"
were created, high schools for workers which made it possible for them
to gain a higher level of education, which before was only available to
the wealthy. At the battlefront itself Cultural Militia groups taught
reading and writing of the alphabet, mostly to members from rural
villages who did not get an opportunity to go to school when they were
children. This positive work in the rural and industrial collectives
and in the field of culture showed to what degree a strong labour
movement is capable of transforming an archaic society into a more
modern and progressive manner. The revolutionary experiment of 1936 did
not fail, it was forcible destroyed by fascist armies and international
reaction, and sabotaged by underhanded politicians from every tendency.
But even with the forcible destruction and ignoble calumny of its
enemies, it remains and shall remain an example and proof that a
progressive and just society can exist without the intervention of state
and capitalism.
Before the end of the speech I wish to mention Esperanto Life in Spain during the revolution. In the part of Spain controlled by the "Nationalists"
the Esperanto movement practically ceased to exist, because
Esperantists were suspected of left wing ideology. In Cordoba which was
occupied by the fascists since the beginning of the rebellion the
Falangists executed the Esperanto group by firing squad. (Reported in
the book "Dangerous Language - Esperanto in the hurricane of
persecution" by Ulrich Lins; page 20 and in "Esperanto in perspective"
de Ivo Lapenna). The whole movement was suspected, at least until 1947
when the Spanish Esperanto Federation was legally founded. But even in
1949 the university of Laguna shutdown an Esperanto course, because the
language was still associated nebulously with left wing political ideas.
For similar reasons in 1946 in Tarrasa permission for public courses
were denied. (See the magazine "Esperanto", February 1968; page 15) .
In
the Republican areas the Esperanto movement flourished and the language
was used for international information. One of the reasons for the
enthusiasm for Esperanto was the revolution itself. The
Spanish youth, and not only the youth, especially in libertarian
circles, were convinced that we were on the threshold of a new world,
fairer, more rational, more humane, and that in that world Esperanto had
a logical and preferable place. There were many teaching courses, not
only in the cities and villages, but also in the trenches, some of the
foreign volunteers who came to Spain to fight against fascism were
Esperantists and Esperanto Circles existed in many battalions. I must
mention the small Esperanto group within the 3rd Battalion of the 121st
Brigade, 26th Division (Durruti Colomun), which I belonged to
during the last year of the war. This group was around six members,
among them was the Battalion Commander Ginés Martínez, an outstanding Esperantist and member of SAT. We always conversed in Esperanto.
When
I spoke about the fascist sympathies of the professional officers I
mentioned that there were a few honourable exceptions. One of the most
well known was Colonel
Julio Mangada,
a loyal Republican, outstanding poet, and president of the Spanish
Esperanto Federation. Mangada who from the beginning of 19th July
actively participated in the defence of Madrid, died in exile in Mexico
in 1946. Until the end of his life he remained a faithful Esperantist
and anti-fascist, collaborator with other exiles and published articles
in the CNT's newspaper in Mexico "
Solidaridad Obrera".
Between
1936 and 1939, many publications appeared in the international
language. Amongst the most well known workers Esperanto newspapers I
must mention: "Popola Fronto", en Valencia "Proleta Voĉo" en Barcelona, and "Informa Bulteno of the CNT/FAI",
also in Barcelona with the assistance of the ILES (Iberian League of
Esperanto speaking Anti-statists). It is also worth noting that workers
collectives such as the dairy industry used Esperanto to announce their
products.
Esperanto and the Spanish Revolution,
two seemingly different things, but for a lot of young people in 1936
had a very close relationship, because both aimed at building a more
rational and humane society.
Note: Eduardo Vivancos, a long time activist for the proletarian libertarian movement, was editor of "Senŝtatano"[Anti-Statist], the newspaper of the "Young Anarchist International" during the 1940s.
