Ĉe la lando de la "Nigraĉemizuloj (1)"
(1) Ĉi tio estas ekstrakto el sufiĉe longa raporto pri vojaĝo en Italio. -- Kompil.
Romo
Kiu studis pli malpli la historion de l' romana popolo, tiu ne povas sen ia emocio paŝi sur la zigzagaj, mallarĝaj stratoj de l' t. n. sepmonta, Ĉiama Urbo. Trude oni memoras, ke tie, antaŭ du mil jaroj, vivis, interbatalis, krimis la famaj estroj de imperio, kiu etendiĝis de Nigra Maro ĝis Gibraltara Markolo, de Grandbritio ĝis Sahara Dezerto. Tie staris amase plej belstilaj konstruoj ĉiuspecaj: temploj, banejoj, triumfarkaĵoj, kolonegoj, cirkoj ktp., kies restaĵoj atestas ankoraŭ nuntempe pri la potencego, riĉego, belbrilegeco de formalaperinta civilizo.
En la "Foro Romano" (Romana Forumo) la triumfarkaĵoj de Septimjo Severo, tiu de Tito, multaj rompitaj kolonoj, difektaj statuoj k multe da aliaj ruinoj elokvente konvinkas, ke ĝis nun oni ne superis la artisman kulturon de la antikvaj Romanoj. Kia sento pri formharmanio! kia juĝkapablo pri proporcioj!... Kaj mediteme oni pensas, ke tiun kulturon ili akiris ĉe siaj venkitoj, ĉe la Grekoj -- tiel la "venkitoj" venkis spirite siajn "venkintojn". Kia pripensiga temo!...
Image oni restarigas tiujn konstruojn, k plenigas ilin per svarmanta popolamaso, entuziasma, bruema, paradema. Triumfintaj generaloj laŭre kronitaj, starantaj en ĉaro, veturas meze de varmegaj aklamoj; tie en la giganta Koloseo centmilkapa rigardantaro freneze aplaŭdegas gladiatorojn...
Tie jam ekzistis klasbatalo inter patricioj (aristokratoj) k plebanoj (malnobeluloj); tie sklavoj, gvidate de Spartako, armite ribelis k provis liberiĝi; tie plej diversaj regadformoj estis elprovata: reĝeco, respubliko, diktatoreco, imperiestreco...
Kaj disiĝas la romana potenco... Alvenas barbaroj... Malaperas brilega civilizo.
Pasas jarcentoj da mallumeco; dume kreskas nova potenco: la katolikismo, kiu siavice batalas por akiri la mondregadon. La idolana religio estas anstataŭita de la kristana: sur la ruiniĝintaj temploj elstariĝas vastaj bazilikoj. El la ruinoj kvazaŭ elsorbiĝas k reviviĝas la idolana spirito: la antikvan luksegon imperian imitas la papoj; riĉegaĵoj amasiĝas en la Vatikanon. Konstruiĝas la malhumilega Sankta Petro, kiu kvazaŭ konkuras laŭ la grando kun la Koloseo. En tiu senkompare vasta baziliko ja povas okdek mil kreduloj respektege genufleksi antaŭ la papo.
La papregado!...
Oni preskaŭ kredus, ke ĉi tie la grundo estigadas ĉiaman revon pri tutmonda superregado. La papoj persiste celas fari el Romo la ĉefurbon de l' tutmondo, unuiĝonta sub la regadon de l' Kruco.
Kaj eble en la kapo de Musolini iafoje naskiĝas ankaŭ la penso pri ia vasta imperio. Almenaŭ iu faŝista ĉiutaga ĵurnalo, L'Impero (La Imperio), ne timas propagandi la ideon pri restarigo de l' antikva romana imperio!! Sed tiuj imperiistoj tro facile forgesas, ke en Italio mankas karbo k ferminaĵo, kio malebligas nuntempe, ke ilia revo efektiviĝu...
Apud luksegaj preĝejoj k palacoj staras laŭlonge de malpuraj stratetoj, malkomfortaj, malbelaspektaj domoj. Tie vivas popolamaso, kiu eble estas pli mizera ol tiu vivinta samloke antaŭ dudek jarcentoj. Ja, sub la regado de Aŭgusto la sklaveco estis preskaŭ tute malaperinta, k la popolo ĝuis sufiĉan bonstaton.
Ĉu do progreso estas nur vorto? Ĉu esence nenio ŝanĝiĝis?...
En la stratoj rapidas aŭtomobiloj, serpentumas tramvojoj. Mi pensas, ke nur unutaga veturado apartigas Romon de Parizo. La aeron konkeris aviadiloj; la penso k voĉo preskaŭ ne plu konas distancojn...
La antikvaj Romanoj kapablis fari plej gigantajn konstruojn, sed ili ne konis niajn modernajn veturilojn; ili estis sklavoj de la distanco. Rilate teknikon, nekontraŭdireble granda progreso okazis.
Pri la morala progreso oni ja povas dubi. La homo ne pliboniĝis. Nuntempe kiel antaŭ du mil jaroj la homoj malamas, perfidas, militas, ĉiel krimas; ekzistas sklavoj, la proletoj, k patricioj, la mastroj. Malestas justa sociordo...
Sed la tekniko malaperigas la distancojn; la grandindustrio laŭ tutmonda skalo prilaboras, samnormigas iun klason, la Proletaron, kiu ĉiutage k persiste provas, lernas unuiĝi super la landlimoj. Oni povas prave imagi, ke la ĉiama revo pri unuiĝo de ĉiuj popoloj fariĝos realaĵo. Ne per la konkeremo de iu Cezaro, sed per la ribela agado de l' proletara klaso. Ne reviviĝos la imperioj, sed falos la kapitalisma imperiismo. Regos fine justo sur la tero. Oni povas, oni devas esperi...
Tiele mi monologis irante al K-do B. kun kiu mi rendevuis por aŭdi ankoraŭfoje pri la "afero", kiel diras la Milanaj K-doj por ne elparoli la vorton faŝismo...
(VII-1924.)
In the Land of the Black Shirts
(1) This is an extract from a longer report about journeying in Italy.
Rome
Those who study more than a little of the history of the Roman people cannot walk the zigzagging and narrow streets, past the seven hills of the eternal city without feeling emotion. Brashly one remembers that there, some two thousand years ago lived, rivalled and plotted the famous masters of an empire that stretched from the Black sea to the Gibraltar strait, from Great Britain to the Sahara desert. There stood a mass of the most stylish buildings of all kinds, temples, baths, triumphs, colleges, circuses etc. Whose remains in the present day still attest to the power, wealth, and splendour of the formalised civilisation.
In the "Foro Romano" (Roman Forum) the triumphs of Septimius Severus, those of Titus, many broken columns, damaged statues and lots of other kinds of ruins eloquently convince that until now we have not surpassed the artistic culture of the ancient Romans. What a feeling from harmony! What capable judgement about proportions! and meditating one thinks on how they acquired this culture through their victories, from the Greeks-- those "defeated" who conquered their "conquerors". What a subject to contemplate!
Imaging restoring those buildings, and filling them with a swarming mass of people, enthusiastic, noisy, talkative. Triumphant general lawfully crowned, standing on a chariot traveling through warm acclaim; Then in the coliseum a hundred thousand covered spectators frenziedly applauding Gladiators...
There already existed class struggle between the Patricians (Aristocrats) and Plebeians (Commoners); There slaves, led by Spartacus rebelled under arms and tried to be free. There the most diverse political systems were tried, Monarchy, Republic, Dictatorship, Imperial.
And when Roman power scatted, the Barbarians arrived, snuffing out the shining civilisation.
A new power grew during the centuries of darkness that followed: Catholicism, which in turn fought to dominate the world. The idolatrous religion supplanted Christianity: On ruined temples there stands vast Basilicas. As if from the absorption of the ruins the idolatrous spirit is revived: The Popes imitate the ancient seat of luxury; they amass vast riches in the Vatican. The built the garish Saint Peter basilica on the scale of the Coliseum. In this incomparably vast Basilica there are 80,000 believers genuflecting before the Pope.
The Pope rules!
One would almost believe that here the soil creates a dream for global dominance. The Popes persistently work to make Rome into the capitol of the whole world, united under the Cross.
And possibly thoughts of a vast empire are born in Mussolini's head. The Fascist daily newspaper "L'Impero" (The Empire) at least is not afraid to propagandise the idea of refounding the ancient Roman Empire!! But these Imperialists too easily forget that Italy lacks coal and fuel which will make this dream unrealisable.
Near the luxurious churches and palaces stand in the dirty alleys, uncomfortable and squalid looking houses. There live the ordinary people, who are possibly the most miserable of all the people who have lived here throughout 20 centuries. Indeed under the rule of Augustus slavery had almost disappeared and the people lived well enough.
Is "progress" just a word? Has nothing in essence changed since then?
In the streets fast cars, and serpentine trams. I think only a days travel separates Rome from Paris. The air conquered by airplanes; Thought and voice hardly know distances anymore.
The Ancient Romans could build the most gigantic of structures, but they did not know of our modern means of travel. They were slaves to distance. Technical relations, inarguably great progress has occurred.
About moral progress one can still doubt. Humans no longer improve. Now as two millennia ago the people hate, cheat, war, commit all types of crime, there exist slaves as proletarians, and patricians as masters. A just society does not exist.
But technology abolishes distances, and large industry on a global scale works, it equates and homogenises that class the proletariat. Which every day persistently tries and learns to unite with itself beyond national borders. One can really imagine that one day the eternal dream of unity among all peoples will one day become reality. Not by the conquest of some Caesar, but by the rebellious action of the proletarian class. The empires will not return, and capitalist imperialism will fall. There will rule a just society. It can be, one has to hope.
Here I drew the monologue of comrade B. with whom I rendezvoused to hear about the "thing" as the Milanese comrades say, so as not to utter the word Fascism.
No comments:
Post a Comment