Pri la Historio de Senŝtatano - Eduardo Vivancos

Informoj pri la gazeto Senŝtatano kaj la interilato de Esperantitstoj kun la Hispana Liberecana Movado, vivante ekzile en Francio.

Teksto verkita en la jaro 1953. "Senŝtatano" estis liberecana revuo eldonita dum la jaroj 40-aj kaj 50-aj de la pasinta jarcento.

La jaroj forpasas, Senŝtatano daŭre aperas malgraŭ multnombraj malfacilaĵoj kaj baroj sur sia vojo. Ekde la fino de la milito nekalkulebla kvanto da ĉiuspecaj gazetoj aperis kaj malaperis post pli malpli longa vivo, kaj dume Senŝtatano daŭre aperis kaj daŭre aperos dank' al la sola kontribuo de la legantoj.

Nia gazeto troviĝas sur firma vojo, kaj nun mi konsideras oportune raporti pri ĝia deveno kaj naskiĝo, kaj pri la neimageblaj malfacilaĵoj kiuj devis esti venkitaj. Malmultaj k-doj scias pri tiuj malfacilaĵoj kaj ofte mi aŭdis riproĉojn kaj kritikojn pri neregula apero k.t.p. Sed ni iru al la celo kaj lasi la faktojn paroli.

Tuj post la fino de la milito, la Hispana Liberecana Movado, vivante ekzile en Francio, oficiale organiziĝis kaj aperadis plurajn hispanlingvajn gazetojn. Tiuj gazetoj akceptis artikolojn pri Esperanto kaj komunikojn de la liberecanaj esperantistoj, kiuj troviĝis en diversaj lokoj en Francio. Tio ebligis la unuajn kontaktojn. Ĉefe en la Junul-Liberecana Movado la grundo estis favora, kaj en la monata bulteno de la Ibera Liberecana Junul-Federacio (F.I.J.L.) de la pariza regiono, "Crisol", aperis esperanto-paĝo titolita "Nia Paĝo". Tiam ni kontaktis francajn k-dojn, P. Camus kaj P. Champs, kiuj celis eldoni anarkistan gazeton en Esperanto titolitan: "La Nigra Flago". Post tio ni kunvenis kaj decidis unuigi niajn klopodojn kaj eldoni gazeton kies titolo estas "Senŝtatano" opiniante ke tiu ĉi titolo pli kongruis kun nia idealo. La celo estis survojigita kaj ni komencis pretigi la materialon por la unua numero, kaj starigi kontaktojn kun alilandaj k-doj. Intertempe okazis en Tuluzo kongreso de F.I.J.L. en kiu oni decidis la kreon de provizora komitato por la restarigo de Junul-Anarkista Internacio. Tiu komitato formita de k-doj G. Gracia kaj E. Vivancos kun la partopreno de francaj kaj italaj k-doj devis prizorgi la necesajn kontaktojn kun alilandaj junul-anarkistaj organizoj kaj prepari la okazigon de Internacia Kongreso.

Punkto 6 el le referato de la kongreso de F.I.J.L. tekstis jene:

"La Restariga Komisiono eldonos informan bultenon por sciigi la realigitan laboron kaj informi pri la situacio de la diversaj liberecanaj organizoj en la mondo:

a) La komisiono devos pristudi en kiaj idiomoj estos redaktata la menciita bulteno, prefere en Esperanto, por pligrandigi ĝian efektivecon."

Kaj tiel, kiel organo de la Provizora Komsiono de la J.A.I. aperis la unua numero de "Senŝtatano" en aprilo de 1946. La eldonkvanto estis 1500 ekzempleroj, kiuj estis sendataj al k-doj en pluraj landoj kaj baldaŭ ni ricevis leterojn favorajn. Kuraĝigaj leteroj atingis nin el preskaŭ ĉiuj Eŭropaj landoj, el Ameriko kaj Azio, kaj E. Lanti, fondinto de S.A.T., skribis: "Mi havis la okazon legi la 1-an numeron de Senŝtatano, kaj tiam mi sentis min emociita, tial ke mi mem estis anarkisto dum 17 jaroj el mia vivo".

La akcepto de nia organo estis sukcesplena, tamen ne mankis tiuj kiuj ridetis skeptike; kelkaj anarkistoj asertante ke Esperanto estas infanaĵo; kelkaj esperantistoj ke anarkismo estas utopio, kaj ĉiuj certigis ke la bulteno estas mortnaskito. Ni vidis la rezukton.

Evidentiĝis ke la ideo de restarigo de J.A.I. estis tro frua pro la fakto, ke la Junul-Anarkista Movado ne estis organizita en aliaj landoj. La entuziasmo de la hispanaj junuloj troviĝis antaŭ la neekzisto de similaj organizoj. La franca kaj la itala movadoj bedaŭrinde lamis; la bulgara, kiu estis sufiĉe forta, havis tro da malfacilaĵoj pro la persekuto de la stalinisma reĝimo.

El aliaj landoj foje alvenis leteroj de izolital k-doj, sed tio ne sufiĉis por la celo restarigi la Internacion. Dum du jaroj la Provizora Komisiono sendis cirkulerojn kaj demandarojn; informpetoj kiuj, plej ofte, restis sen respondo. Meze de la jaro 1948 la P.K. eksiĝis pro neeblo atingi sian celon.

Sed, se la tempo ne estis sufiĉe matura por la Junul-Internacio, ĝi estis favora por Tutmonda Informilo de la Anarkistaj Esperantistoj kaj daŭrigis la taskon, kiun entreprenis antaŭ la milito la k-doj kiuj redaktis "Libera Laboristo-n".

Kiel mi supre menciis, la unua numero de Senŝtatano estis bonege akceptata kaj kuraĝigaj leteroj instigis nin daŭrigi nian laboron. Ĝis la fino de 1948 aperis 14 numeroj en Francio, sed kiom da klopodoj, kiom da ŝvito, kiom da malfacilaĵoj. Tuj post la apero de la unua numero, la kaso estis malplena, kaj la ekster-franciaj kotizoj ne povis atingi nin. En tiaj kondiĉoj ni devis trovi la monon nur en Francio, kie estis ĉirkaŭ 200 abonantoj. Por ĉiu numero ni devis atendi la eblon por aperigi sekvontan numeron. Tia procedo estis la sola, aŭ rezigni la aperadon de Senŝtatano, kaj ni ne volis tion. La superaj instancoj de la Franca kaj Hispana Liberecanaj Movadoj konsideris nin simpatie, sed simpatio ne sufiĉas por plenigi la kason kaj pagi presiston. En tiu tempo la prezoj altiĝis senĉese en Francio. Kaj de unu al alia numero la preskosto estis ankaŭ pli alta. Kiam ni sukcesis ricevi monon el alia lando, ofte ĝi estis por ni duonvalora ol kiam ĝi estis kolektita.

Krom la financaj malfacilaĵoj ekzistis alia grava problemo, tiu de la tempo kaj de la cirkonstancoj. Ĉiuj k-doj, senescepte, kiuj partoprenis en la taskoj de Senŝtatano, havis aliajn gravajn okupojn en la sino de la Liberecana Movado. Kelkaj k-doj alilokiĝis; Julian Hortelano elmigris al Meksikio, Germinal Gracia kaj Helios Volga estis arestitaj en Hispanio; tiu ĉi lasta troviĝas ankoraŭ nun en frankista karcero Penal del Dueso (ni ne forgesu la ekziston de Solidarservo por helpi lin), kaj fine, unu el niaj plej valoraj k-doj, Raŭlo Carballeira, kiu kunlaboris al nia gazeto sub pseŭdonimo de Armando Lacunza, estis mortpafita en Barcelono komence de la jaro 1948.

Ankaŭ en Francio la situacio malboniĝis, kaj la hispanaj k-doj devis esti pli prudentaj pro la leĝoj rilate al fremduloj koncerne politikajn kaj sociajn aferojn. Iam min vizitis policano kaj mi devis deklari ke mi okupiĝis nur pri esperantaĵoj. Jen en kiaj kondiĉoj Senŝtatano faris siajn unuajn paŝojn, sed la bulteno daŭre vivas dank' al la kunlaboro de ĉiuj. Menciinda en tiu ĉi raporto estas la grava tasko farita de nia movado kiam poŝtaj rilatoj inter Francio kaj Hispanio estis ĉesigitaj. Ni ebligis korespondadon inter ambaŭ landoj al la hispanaj kamaradoj kaj iliaj parencoj, pere de Nederlando kaj Svedio. Dum tiu tempo pluraj miloj da leteroj trairis niajn manojn. La redakcio de Senŝtatano iĝis vera poŝtoficejo. Tre efike kontribuis en tiu tasko la tiama Nederlanda peranto, Ad Smit, en Amsterdamo, kaj nia karmemora samideano Hartvig Johansson en Svedio.

Dank' al tiu korespondservo miloj da hispanaj rifuĝintoj kontaktis kun siaj parencoj, kaj la nomo Senŝtatano famiĝis en la ekzilitaj hispanaj medioj. Sed la situacio de nia organo restis kritika. La 13-an de septembro 1948 konferencis en Parizo pluraj k-doj el diversaj landoj, kaj decidis, ke ekde tiam la organo aperu en Nederlando kiel sendependa organo liberecana sub redakto de k-do Adriano.

Okaze de la 22-a kongreso de SAT en Parizo, dum 1949, en tute grava kunveno la ĉi supre menciita decido estis unuanime ratifata de la multnombraj ĉeestantoj.

Ekde 1950 ĝis nun Senŝtatano aperis regule ĉiumonate dank' al la persistemo kaj penado de la k-doj, kiuj nun okupiĝas pri ĝia eldono. Sed ni ne devas forgesi, ke ankoraŭ nun estas malfacilaĵoj, kaj ke tiuj k-doj ne povas fari kelkope tiun taskon, kiu apartenas al ni ĉiuj. Ĉiu el ni devas iamaniere helpi ilin. Necesas, ke ni tenu alte la spiriton de la idealismo kia ĝin tenis niaj k-doj Raŭlo Carballeira kaj Hartvig Johansson, kiuj dediĉis sian vivon al anarkisma idealo.

Se ĉiu el ni alportas sian sableron, pli granda kaj pli kompleta Senŝtatano povos plenumi sian celon. Disvastigu nian idealon tra la mondo.

Information about the newspaper "Anti-Statist" and the relationship between the Esperantists and the Spanish libertarian movement living in exile in France.

Text written in 1953, Anti-statist was a libertarian newspaper published during the 1940s-50s.

The years pass on, and Anti-statist continues to appear despite the many difficulties and barriers placed on our path. By the beginning of the end of the war an incalculable number of every kind of newspaper appeared and disappeared after a long or short life span, and Anti-statist continued to appear and will continue to appear thanks alone to the contributions of its readers.

Our newspaper is own a firm path, and now I consider it opportune to report on our birth and history, and about the unimaginable difficulties that had to be conquered. A few comrades know about those difficulties and I have often heard many reproaches and criticisms about our irregular appearances etc. but we will go to the goal and let the facts do the speaking. 

Immediately after the end of the war the Spanish libertarian movement, living in exile in France organised and published several Spanish language newspapers. Those newspapers accepted articles about Esperanto and communication from libertarian Esperantists who were found in diverse locations in France. That enabled the first contacts. The ground was mainly favourable in the libertarian youth movement, and in the monthly bulletin of the Iberian Libertarian Youth Federation (FIJL) in the Paris region "Crisol" an Esperanto language page titled "Nia Paĝo" (our page). Then we contacted French comrades P. Camus and P. Champs who aimed to publish an Esperanto newspaper titled "La Nigra Flago" (The Black Flag). Later we met and decided to unite our capabilities and publish a Esperanto newspaper titled "Senŝtatano" (Anti-Statist) thinking that this title is more in tune with our ideals. The aim was to get underway and we begin to prepare material for the first issue, and to establish contacts with comrades in other countries. In the meantime in Toulouse the congress of the FIJL happened, were it was decided to create a provisional committee for the re-founding of the Anarchist Youth International. That committee formed with comrades G. Gracia and E. Vivancos with the participation of French and Italian comrades had to take care of establishing the necessary contacts with the anarchist youth organisations in other countries and to prepare the occasion of the international congress.

Point 6 of the report from the congress of the FIJL was written as:

"The Restorative Committee will publish an information bulletin to notify on the real conditions of labour and to inform about the situations of the diverse libertarian organisations in the world:

a) The commission will have to study in what languages the aforementioned bulletin -preferably in Esperanto- will drafted to increase its effectiveness.

And so, as an organ of the Provisional Committee of the JAI the first issue of "Anti-statist" appeared in April 1946. The published quantity was 1500, which were sent to comrades in several comrades and soon after we received encouraging letters. Encouraging letters reached us from nearly every European country, from the Americas and Asia and E.Lanti founder of S.A.T. wrote " I have had the opportunity to read Anti-statist" and I felt myself becoming emotional, because I was an Anarchist for 17 years of my life".

The reception of our organ was successful, however we did not lack those who smiled sceptically; some Anarchists declared Esperanto to be childish, some Esperantists declared Anarchism utopian, and they all called the bulletin stillborn. We saw the resuscitation.

Evidently that the idea of re-founding the JAL was too early, because of the fact that the Anarchist Youth Movement was not organised in other countries. The enthusiasm of the Spanish youth found itself ahead of the non-existence of similar organisations. The French and Italian movements continued to limp. The Bulgarian movement, which was strong enough had too many difficulties because of the persecution of the Stalinist regime.

From other countries sometimes letters arrived from isolated comrades, but that was not enough for the goal of refounding the international. During two years the Provisional Committee sent out circulars and questionnaires, most often these remained unanswered. In the middle of 1948 the Provisional Committee resigned due to the impossibility of achieving its goal.

But, if the time was not sufficiently mature for the Youth International, it was favourable for the Global Newsletter of the Anarchist Esperantists and the task was continued, which had been begun before the war by the comrades who edited the "Libera Laboristo" (Free Worker).

I mentioned above that the first issue of Anti-statist was greatly received and encouraging letters insisted we continue our work. 14 issues appeared in France by the end of 1948 but how much effort, how much sweat, how many difficulties? After the first issue the coffers were empty, and we could not match the international fees. In those conditions we could only find money in France and  we had around 200 subscribers. For every issue we had to await the following the issue, this was the only way otherwise we would have to give up on the publishing of Anti-statist, which we did not want to do. The French and Spanish libertarian movements considered us sympathetically, but sympathy is not sufficient to fill the coffers or to pay printers. In that time prices rose steadily in France. And from one issue to the next the printing cost increased. When we managed to receive money from another country, often it was more valuable to us than when it was collected.

Apart from the financial difficulties another important problem existed, that of time and circumstances. Every comrade, without exception, who took part in the tasks of Anti-statist had other pressing commitments in the cause of the Libertarian Movement. Some comrades relocated; Julian Hortelano emigrated to Mexico, Germinal Gracia and Helios Volga were arrested in Spain; the latter is still in the Francoist jail Penal del Dueso (we will not forget the existence of a solidarity service to help him), and finally, one of our most valuable comrades, Raŭlo Carballeira, who collaborated with our newspaper under the pseudonym Armando Lacunza, was shot to death in Barcelona in the beginning of 1948. 

Also in France the situation deteriorated, and the Spanish comrades had to be more prudent because of the legal relationship regarding foreigners to political and social matters. Once a police officer visited me and I had to declare that I was occupied only with Esperanto. In these conditions Anti-statist took its first steps but the bulletin continued thanks to the collaboration of everyone. Worth mentioning in this report is the important work done by our movement when postal relations between France and Spain were suspended. We made it possible for correspondence between both countries, for the Spanish comrades to contact their parents, via the Netherlands and Sweden. During that time several thousands of letters crossed our hands. The writers room of Anti-statist truly became a post office. The then Dutch manager Ad Smit, and our caring sympathiser Hartvig Johansson in Sweden contributed very effectively to this task.

Thanks to that correspondence service thousands of Spanish refugees managed to contact their parents and Anti-statist became famous in the Spanish exile environment. But the situation of our organ remained critical. On the 13th September 1948 at a conference in Paris several comrades from different countries met, and it was decided that the organ would be published in the Netherlands as an independent Libertarian organ, under the editorship of comrade Adriano.

In 1949 during the 22nd congress of the S.A.T. this decision was unanimously ratified by the majority of the membership.

From 1950 until now Anti-statist has regularly appeared every month, thanks to the persistence and effort of the comrades who now work on its publication. But we must not forget that their are still difficulties, and that these comrades cannot do alone this task that belongs to all of us. Everyone must in some manner help them. It is necessary, that we live up to the high spirit of idealism as held by comrades Raŭlo Carballeira and Hartvig Johansson, who dedicated their lives to the Anarchist ideal.